कृषी क्षेत्र भारतातील किती टक्के श्रमशक्तीला थेट रोजगार प्रदान करते?

65% हे योग्य उत्तर आहे. 

Key Points

• 1993-94 नुसार, कृषी क्षेत्रातील देशाच्या नियोजित कामगारांच्या वाटा जवळपास 62% होता.
• कृषी क्षेत्रातील कामगारांच्या टक्केवारीत (राष्ट्रीय सांख्यिकीय कार्यालयाच्या नियतकालिक श्रमशक्ती सर्वेक्षणातील माहितीवर आधारित), 2004-05 पर्यंत जवळजवळ 6% आणि पुढील सात वर्षांत 9% पर्यंत घट नोंदवली गेली होती.
  • सात वर्षांनंतरच्या कालावधीमध्येही घसरणीचा कल कमी गतीने चालू राहिला.
• 1993-94 आणि 2018-19 दरम्यान, भारतातील कामगारांमध्ये कृषी क्षेत्राचा वाटा 61.9% वरून 41.4% वर आला.
  • 2018 मधील दरडोई GDP ची पातळी पाहता, भारताच्या कृषी क्षेत्रातील एकूण कामगारांपैकी 33 ते 34% कामगार कार्यरत आहेत, असा अंदाज आहे.
    • 41.4% हे सरासरीपेक्षा लक्षणीय विचलन असू शकत नाही.

Additional Information

बेरोजगारीचे विविध प्रकार:

• प्रच्छन्न बेरोजगारी:
  • यामध्ये प्रत्यक्षात आवश्यकतेपेक्षा अधिक लोक काम करतात.
  • ही बेरोजगारी प्रामुख्याने भारतातील कृषी आणि असंघटित क्षेत्रांमध्ये आढळते.
• हंगामी बेरोजगारी:
  • ही एक बेरोजगारी आहे, जी वर्षाच्या विशिष्ट हंगामासाठी उद्भवते.
  • भारतातील शेतमजुरांना वर्षभर क्वचितच काम असते.
• संरचनात्मक बेरोजगारी:
  • बाजारात उपलब्ध नोकऱ्या आणि बाजारात उपलब्ध कामगारांची कौशल्ये यांच्यातील विसंगतीमुळे उद्भवणारी ही बेरोजगारीची श्रेणी आहे.
• चक्रीय बेरोजगारी:
  • हा व्यवसाय चक्राचा एक परिणाम आहे, जेथे मंदीच्या काळात बेरोजगारीत वाढ होते आणि तेजीच्या काळात बेरोजगारीत घट होते.
• तांत्रिक बेरोजगारी:
  • तंत्रज्ञानातील बदलांमुळे नोकऱ्यांचे नुकसान होते.
• घर्षणात्मक बेरोजगारी:
  • घर्षणात्मक बेरोजगारीला शोध बेरोजगारी असेही म्हणतात. जी, जेव्हा एखादी व्यक्ती नवीन नोकरी शोधत असते किंवा नोकऱ्यांमध्ये बदल करत असते, तेव्हा नोकऱ्यांमधील वेळेच्या अंतराचा संदर्भ देते.
• असुरक्षित रोजगार:
  • याचा अर्थ, योग्य नोकरीच्या कराराशिवाय आणि अशाप्रकारे कोणतेही कायदेशीर संरक्षण नसलेल्या क्षेत्रात लोक अनौपचारिकपणे काम करतात.
  • कामाच्या नोंदी कधीही ठेवल्या जात नसल्यामुळे या श्रेणीतील व्यक्तींना 'बेरोजगार' मानले जाते.