Question
Download Solution PDFभारतीय संविधानाच्या अनुच्छेद 48A मध्ये राज्यांना पुढील गोष्टींचे संरक्षण आणि सुधारणा सुनिश्चित करण्याचे निर्देश दिले आहेत:
Answer (Detailed Solution Below)
Detailed Solution
Download Solution PDFसत्तरच्या दशकात पर्यावरणाच्या संरक्षणासाठी जागतिक जागरूकता, स्टॉकहोम परिषद आणि पर्यावरणीय संकटाविषयी वाढती जाणीव यामुळे भारत सरकारने 1976 मध्ये संविधानात 42 वी दुरुस्ती लागू केली होती.
पर्यावरणाच्या संरक्षणासाठी थेट तरतुदी आणण्यासाठी संविधानात सुधारणा करण्यात आली होती. या 42 व्या घटनादुरुस्तीने राज्य धोरणाच्या निदेशक तत्वांमध्ये अनुच्छेद 48-A जोडले.
Key Points
अनुच्छेद 48A मध्ये, पर्यावरणाचे संरक्षण व सुधारणा आणि वने व वन्यजीवांचे संरक्षण यासाठी मार्गदर्शक तत्व मांडले आहेत. ते असे वाचले जाते:
- "राज्य पर्यावरणाचे रक्षण आणि सुधारणा करण्यासाठी आणि देशातील वने आणि वन्यजीवांचे रक्षण करण्यासाठी प्रयत्नशील असेल."
- संविधानाच्या अनुच्छेद 48A नुसार, पर्यावरणाचे जतन व समृद्धीकरण करणे आवश्यक आहे, अशी स्पष्ट जबाबदारी केंद्र सरकार आणि संबंधित राज्य सरकारवर आहे.
- भारतीय संविधानाच्या भाग III मध्ये मूलभूत हक्कांशी संबंधित कोणत्याही अनुच्छेदाचा समावेश नाही, परंतु कायद्याचा विकास आणि सर्वोच्च न्यायालयाचा निकाल हे स्वच्छ आणि प्रदूषणमुक्त पर्यावरणाच्या अधिकाराचे रक्षण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते.
Confusion Points
- अनुच्छेद 51A(g) मध्ये असे म्हटले आहे की, वने, सरोवरे, नद्या आणि वन्यजीवांसह नैसर्गिक पर्यावरणाचे संरक्षण करणे आणि त्यात सुधारणा करणे आणि सजीव प्राण्यांवर दया करणे हे भारतातील प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य असेल.
- अनुच्छेद 51A(g) हे अनुच्छेद 48A सारखेच आहे, फरक फक्त एवढा आहे की, ते नागरिकांचे मूलभूत कर्तव्य आहे, तर अनुच्छेद 48A अन्वये पर्यावरणाचे रक्षण करणे राज्याचे कर्तव्य आहे. या अनुच्छेदात असेही म्हटले आहे की, आपल्याला प्रदूषणमुक्त वातावरण मिळते, म्हणून त्याचे संरक्षण करणे आणि त्याची गुणवत्ता सुधारणे हे आपले कर्तव्य आहे.
Last updated on Jul 21, 2025
-> The UGC NET Final Answer Key 2025 June has been released by NTA on its official website.
-> The UGC NET June 2025 Result has been released on the official website ugcnet.nta.ac.in on 22nd July 2025.
-> The UGC NET June 2025 exam will be conducted from 25th to 29th June 2025.
-> The UGC NET exam takes place for 85 subjects, to determine the eligibility for 'Junior Research Fellowship’ and ‘Assistant Professor’ posts, as well as for PhD. admissions.
-> The exam is conducted bi-annually - in June and December cycles.
-> The exam comprises two papers - Paper I and Paper II. Paper I consists of 50 questions and Paper II consists of 100 questions.
-> The candidates who are preparing for the exam can check the UGC NET Previous Year Papers and UGC NET Test Series to boost their preparations.