प्रभावी महसूल तूट ही संकल्पना खालीलपैकी कोणत्या समितीने मांडली होती?

योग्य उत्तर रंगराजन समिती हे आहे.

Key Pointsप्रभावी महसूल तूट:

• प्रभावी महसूल तुटीमध्ये भांडवली मालमत्ता निर्मितीसाठी अनुदान स्वरूपात केलेल्या महसुली खर्चाचा समावेश होत नाही.
• 2011-12 च्या अर्थसंकल्पात 'प्रभावी महसूल तूट' मोजण्यासाठी एक नवीन धोरण सादर करण्यात आले होते, ज्यामध्ये भांडवली मालमत्तेच्या निर्मितीसाठी अनुदान स्वरूपात महसूल खर्च (किंवा हस्तांतरण) वगळण्यात आले होते. 2012-13 मध्ये राजकोषीय मेट्रिक म्हणून प्रभावी महसूल तूट स्थापित करण्यात आली होती.
• सार्वजनिक खर्चावरील रंगराजन समितीने 2011-12 च्या अर्थसंकल्पात भारतातील प्रभावी महसुली तूट ही संकल्पना मांडली आहे.
• हे वित्त अधिनियम, 2012 द्वारे राजकोषीय उत्तरदायित्व आणि अर्थसंकल्प व्यवस्थापन कायद्यातील दुरुस्तीद्वारे निर्धारित केलेले अतिरिक्त वित्तीय निर्देशक म्हणून आले आहे, जे प्रभावी महसुली तुटीच्या संकल्पनेला वैधानिक दर्जा देते.
• सूत्र: प्रभावी महसूल तूट = महसूल तूट - भांडवली मालमत्तेसाठी मदत अनुदान
• भांडवली मालमत्तेच्या निर्मितीसाठी अनुदान स्वरूपात केले गेलेले महसुली खर्च यात वगळले जातात.
• व्याख्येनुसार महसुली खर्चाने कोणतीही उत्पादक मालमत्ता विकसित करू नये. तथापि, यामुळे लेखा विभागाची समस्या उद्भवते.
• केंद्र सरकार राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना अनेक अनुदान देते, त्यापैकी काही मालमत्ता केंद्र सरकारच्या मालकीच्या नसून राज्य सरकारच्या मालकीच्या असतात.
• उदाहरणार्थ, काही भांडवली मालमत्ता मनरेगा कार्यक्रमाद्वारे विकसित केल्या जातात, जसे की रस्ते आणि तलाव, म्हणून अशा खर्चासाठीचे अनुदान तांत्रिकदृष्ट्या महसूल खर्च नसतात.
• सोप्या भाषेत सांगायचे झाले तर, हे खर्च, लेखांकनात महसूल खर्च म्हणून नोंदवलेले असूनही, मालमत्ता निर्मितीशी संबंधित आहेत आणि त्यामुळे संपूर्णपणे "अनुत्पादक" म्हणून वर्गीकृत केले जाऊ शकत नाही.