कोणत्या अधिनियमद्वारे भारतात द्विपदीय / द्विसदनीय प्रणाली सुरू केली गेली?

कायद्याचे नाव

कायद्याच्या प्रमुख तरतुदी

भारत सरकार कायदा 1858

1. हे एक नवीन कार्यालय, भारतीय राज्य सचिव नावे  तयार केले गेले.
2. व्हायसरॉयचे नवीन कार्यालय तयार केले गेले.
3. लॉर्ड कॅनिंग हा भारताचा पहिला व्हायसरॉय बनला.
4. हे भारत सरकार अधिनियम म्हणून ओळखले जात असे.
5. या कायद्याने कंपनी नियम रद्द केला.

1909 चा भारतीय परिषद कायदा

1. मिंटो मॉर्ले सुधारणा  म्हणून देखील ओळखले जाते
2. या कायद्यात मुस्लिमांसाठी स्वतंत्र मतदारांना स्वीकारून जातीय प्रतिनिधित्वाची व्यवस्था आणली गेली.
3. लॉर्ड मिंटो हे जातीय मतदारांचे जनक म्हणून परिचित होते.
4. सामान्य जनतेच्या महत्त्वाच्या विषयांवर सभासदांना ठराव हलविण्याची मुभा देण्यात आली.
5. या कायद्याने केंद्रीय आणि प्रांतिक पातळीवर विधानपरिषदेच्या आकारात वाढ केली.

भारत सरकार अधिनियम, 1919 

1. या कृतीला मॉंटेग्यू-चेल्म्सफोर्ड सुधारणा  देखील म्हटले जाते
2. या कायद्याने प्रांतीय स्तरावर कार्यकारी अधिकारांचे वितरण म्हणजे राज्याधिकार प्रणालीची ओळख करुन दिली.
3. या कायद्याने द्विपक्षीय प्रणालीची ओळख करुन दिली.
4. या कायद्याने शीख, भारतीय ख्रिश्चन, अँग्लो-इंडियन आणि युरोपियन लोकांसाठी स्वतंत्र मतदानाद्वारे जातीय प्रतिनिधित्वाचे तत्व वाढवले.

भारतीय परिषद कायदा 1861

1. लॉर्ड कॅनिंगने एखादा मंत्री व त्याचे संबंधित खाते व त्याची कर्तव्ये अशी पद्धत सुरु केली.
2. मुंबई आणि मद्रास प्रांतांसाठी कायद्याची सर्व ताकत पुनर्संचयित करून कायद्याने विकेंद्रीकरणाची प्रक्रिया सुरू केली.
3. या कायद्याने व्हायसरॉयला अध्यादेश (ordinances) जारी करण्याचे अधिकार दिले.