गुप्तोत्तर काळ MCQ Quiz in मराठी - Objective Question with Answer for Post Guptas Age - मोफत PDF डाउनलोड करा

बरोबर उत्तर अपराजितवर्मन आहे.

Key Points 

• अपराजितवर्मन हा नवव्या शतकात राज्य करणारा शेवटचा पल्लव शासक होता.
• श्रीपुरम्बियमच्या युद्धात आदित्य चोळ याने त्याचा पराभव केला.
• त्याच्या पराभवामुळे पल्लव राजवंशाचा अंत झाला आणि चोळ राजवंशाचा उदय झाला.
• अपराजितवर्मनाचे राज्य सुमारे इसवी सन 897 मध्ये संपले.
• त्याच्या पराभवानंतर, पल्लव प्रदेश चोळ साम्राज्यात सामील झाला.

Additional Information 

• पल्लव राजवंश
  • पल्लव राजवंश हा दक्षिण भारतीय राजवंश होता जो तिसऱ्या शतकापासून इसवी सन नवव्या शतकापर्यंत राज्य करत होता.
  • ते वास्तुकलेचे, विशेषतः महाबलीपुरममधील खडकात कोरलेली मंदिरे आणि स्मारके यांचे संरक्षणासाठी ओळखले जात होते.
  • पल्लवांनी दक्षिण भारतीय संस्कृती आणि राजकारणाच्या विकासात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
• आदित्य चोळ
  • आदित्य चोळ हा मध्ययुगीन चोळ राजवंशाचा पहिला शासक होता ज्याने 9 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात आणि 10 व्या शतकाच्या सुरुवातीला राज्य केले.
  • त्याला चोळ साम्राज्याचे एकत्रीकरण करण्याचे आणि पल्लवांना पराभूत करण्याचे श्रेय दिले जाते.
• श्रीपुरम्बियमचे युद्ध
  • श्रीपुरम्बियमचे युद्ध हे एक महत्त्वाचे युद्ध होते जे सुमारे इसवी सन 885-897 मध्ये पल्लव आणि उदयावस्थेत असलेल्या चोळ राजवंशाच्या दरम्यान लढले गेले होते.
  • या युद्धामुळे पल्लव राजवंशाचा ऱ्हास झाला आणि चोळ साम्राज्याचा उदय झाला.
• महाबलीपुरम
  • महाबलीपुरम, जे मामल्लापुरम म्हणूनही ओळखले जाते, हे तामिळनाडूमधील एक ऐतिहासिक शहर आहे जे पल्लव राजवटीत बांधलेल्या प्राचीन मंदिरे आणि स्मारके यासाठी ओळखले जाते.
  • हे युनेस्कोचे जागतिक वारसा स्थळ आहे आणि पल्लव वास्तुकला आणि कलाकृतींचे प्रमाणपत्र आहे.

बरोबर उत्तर कांचीपुरम आहे.

Key Points

• पल्लवांची राजधानी कांचीपुरम होती.

• इसवी सन चौथ्या शतकाच्या आसपास पल्लव दक्षिणेत एक शक्तिशाली शक्ती म्हणून उदयास आले आणि इसवी सन सातव्या शतकात ते त्यांच्या शक्तीच्या शिखरावर होते.
• ते त्यांचे राज्य सुमारे 500 वर्षे टिकवू शकले.
• त्यांनी महान शहरे, शिक्षण केंद्रे, मंदिरे आणि शिल्पे बांधली आणि संस्कृतीत दक्षिणपूर्व आशियाच्या मोठ्या भागावर प्रभाव टाकला.

Important Points

• सिंह विष्णूला पल्लवांचे संस्थापक मानले जाते.
  • कलभ्रसांनी निर्माण केलेल्या राजकीय दुरवस्थेला त्यांनी पूर्णविराम दिला.
  • कावेरीपर्यंतची जमीन त्यांनी संपादित केली होती.
• महेंद्रवर्मन पहिला हा पल्लवांचा महान शासक मानला जातो.
  • दक्षिण भारताच्या भविष्यातील कला आणि संस्कृतीचा पाया रचणाऱ्या अनेक वास्तुशिल्प आणि साहित्यिक कामगिरीने त्याच्या कारकिर्दीला चिन्हांकित केले.
• नरसिंहवर्मन द्वितीय याने महाबलीपुरम येथे किनारा मंदिर आणि कांची कैलासनाथर मंदिर बांधले.
• ही मंदिरे राजसिंग शैलीवर आधारित आहेत.
• ह्युएन त्सांगने नरसिंह वर्मन पहिला याच्या काळात पल्लवांची राजधानी कांचीपुरमला भेट दिली.

Additional Information

योग्य उत्तर पुलकेशीन II आहे.

• आयहोळे शिलालेख पुलकेशी II च्या कारकिर्दीत रवीकीर्ती यांनी लिहिलेले होते.
• आयहोळे कर्नाटकात वसलेले आहे आणि भारतीय स्थापत्यचे उगमस्थान म्हणून व्यापकपणे ओळखले जाते.
• हे चालुक्यांची राजधानी म्हणून कार्यरत होते.
• या शिलालेखात पुलकेशीनच्या विजयाची माहिती आहे, विशेषतः त्याने हर्षवर्धनला कसे पराभूत केले.

• चालुक्य राजवंशाचा राजा पुलकेशिन दुसरा याने आपल्या दक्षिणेकडील द्वीपकल्पात आपला साम्राज्य वाढविण्याचा प्रयत्न केला तेव्हा हर्षवर्धनचा पराभव केला.
• त्याने ई.स. 630 मध्ये नर्मदा नदीच्या काठी हर्षवर्धनचा पराभव केला.

योग्य उत्तर पुलकेसिन II आहे.

Key Points

• पुलकेसिन II याने हर्षवर्धनचा पराभव केला जेव्हा त्याने दख्खनमधील चालुक्य राज्यावर आक्रमण केले.
• चालुक्य वंशाचा राजा पुलकेसिन द्वितीय याने हर्षवर्धनचा पराभव केला जेव्हा त्याने आपले साम्राज्य भारताच्या दक्षिण द्वीपकल्पात वाढवण्याचा प्रयत्न केला.
• इ.स. 630 मध्ये त्यांनी नर्मदा नदीच्या काठी हर्षवर्धनचा पराभव केला.
• आयहोळे शिलालेख रविकीर्ती, चालुक्य राजाचा दरबारी कवी, पुलकेसिन द्वितीय याने लिहिलेला होता ज्याने इ.स. 610 ते 642 या काळात राज्य केले.

Additional Information

• चालुक्य राजवंश:
  • हे इ.स. 543 ते 755 पर्यंत होते.
  • पुलकेसिन प्रथम हा चालुक्य वंशाचा संस्थापक होता. त्याने वातापी किंवा बदामी ही राजधानी म्हणून एक छोटेसे राज्य स्थापन केले.
  • पश्चिम चालुक्यांनी सुमारे दोन शतके दख्खनमधील विस्तृत क्षेत्रावर राज्य केले आणि त्यानंतर राष्ट्रकूट शक्तिशाली झाले.
  • पश्चिम चालुक्यांचे घराणे वेंगीचे पूर्व चालुक्य आणि कल्याणीचे चालुक्य यांसारखे शाखा होते.
  • कीर्तिवर्मन द्वितीय हा चालुक्यांचा शेवटचा शासक होता.
  • राष्ट्रकूट वंशाचा संस्थापक दंतिदुर्ग याने त्याचा पराभव केला.

योग्य उत्तर संस्कृत आहे.

Key Points 

• हर्षचरित हे भारतीय सम्राट हर्षवर्धन यांचे चरित्र आहे, ज्याने शतकपूर्व 606 ते शतकपूर्व 647 पर्यंत उत्तर भारतावर राज्य केले आणि वर्धन घराण्याचे शासक होते.
• हे बाणभट्ट यांनी लिहिले होते, जो इसवी सन सातव्या शतकात संस्कृत लेखक होता आणि हर्षवर्धनचा दरबारी कवी (अस्थान कवी) होता.
• ही बाणभट्टची पहिली रचना होती आणि संस्कृत भाषेतील ऐतिहासिक काव्यात्मक लेखनाची सुरुवात होते.
• हे काव्यात्मक गद्यात लिहिले गेले होते ज्यात सम्राट हर्षाचे चरित्र आठ अध्यायांमध्ये वर्णन केले आहे.
• 1897 मध्ये एडवर्ड बायल्स कॉवेल आणि फ्रेडरिक विल्यम थॉमस यांनी त्याचे इंग्रजीत भाषांतर केले.

Additional Information 

• बाणभट्टांनी 'कादंबरी' हे नाटकही लिहिले.
• सम्राट हर्षवर्धनने नागानंद, रत्नावली आणि प्रियदर्शिका हे पुस्तक लिहिले.
• पुष्यभूती हे वर्धन घराण्याचे किंवा पुष्यभूती राजवंशाचे संस्थापक होते.

योग्य उत्तर पल्लव आहे. Key Points

• पल्लव राजघराणे हे दक्षिण भारतातील इसवीसनाच्या चौथ्या शतकाच्या सुरुवातीपासून ते नवव्या शतकाच्या उत्तरार्धापर्यंत राज्यकर्ते होते.
• पल्लव, आपले राज्य सुमारे 500 वर्षे टिकवू शकले.
• महेंद्रवर्मन I हा पल्लवांचा महान शासक मानला जातो.
• कांचीपुरम ही पल्लवांची राजधानी होती.
• त्यांच्या अधिकाराच्या उंचीवर त्यांचा प्रदेश आंध्रप्रदेशच्या उत्तरेकडील भागापासून दक्षिणेकडील कावेरी नदीपर्यंत विस्तारला होता.
• महाबलीपुरम येथील तटीय मंदिर आणि कांचीपुरम येथील कांची कैलासनाथर मंदिर ही पल्लवांच्या काळात बांधलेली प्रसिद्ध मंदिरे आहेत.
• पल्लव हे विद्येचे महान संरक्षक होते.
• सिंह आणि बैल (नंदी) हे पल्लवांचे प्रतीक होते, जे राज्यकर्त्याच्या पसंतीनुसार बदलण्यायोग्य होते.

Additional Information

• पांड्य:
  • पांड्य राजघराणे इ.स. पूर्व सहाव्या शतकाच्या सुमारास उदयास आले आणि इ.सनाच्या पंधराव्या शतकाच्या आसपास संपुष्टात आले.
  • मदुराई ही पांड्यची राजधानी होती.
  • मासा हे पांड्य राजघराण्याचे प्रतीक होते.
• चेर:
  • चेर राजघराण्याला केरळपुत्र राजघराणे असेही म्हणतात.
  • याची राजधानी मुझिरी ही वांची म्हणूनही ओळखली जाते.
  • उथियान चेरलाथन याला चेर राजघराण्याचा संस्थापक मानला जातो.
  • रामवर्मा कुलशेखर हा चेर राजघराण्याचा अंतिम शासक होता.
  • धनुष्य हे चेर राज्याचे राजेशाही प्रतीक होते.
• चोल:
  • विजयालय हे शाही चोल राजघराण्याचे संस्थापक होते.
  • तंजावर (तंजौर) ही चोलांची राजधानी होती.
  • उडी मारलेला वाघ हे चोलांचे शाही प्रतीक होते.
  • राजेंद्र चोल III हा या राजघराण्याचा अंतिम शासक होता.

योग्य उत्तर पर्याय (4) म्हणजेच कृष्णेश्वर मंदिर आहे.

Key Points

• रामेश्वर येथे असलेले कृष्णेश्वर मंदिर हे राष्ट्रकुट वंशाच्या कृष्ण III राजाने बांधलेले आहे.
• कृष्ण III राजाने इसवीसन 936-968 पर्यंत राज्य केले आणि ते त्यांच्या लढायांसाठी प्रसिद्ध होते. त्यांनी तक्कोलामच्या चोळांना हरविले.
• राष्ट्रकुट वंशाने इसवीसन 755 पासून ते इसवीसन 975 पर्यंत राज्य केले. दंतिदुर्ग हे वंशाचे संस्थापक होते.

योग्य उत्तर हर्षवर्धनाचा दरबारी कवी हरिशेन होता हे आहे.

Key Points

• बाणभट्ट हा राजा हर्षवर्धनाचा दरबारी कवी होता. बाणभट्ट यांनी हर्षवर्धन यांचे चरित्र हर्षचरित संस्कृतमध्ये लिहिले.
• हर्षवर्धन यांचा जन्म इ.स. 590 मध्ये झाला.
• तो वर्धन घराण्यातील होता.
• 606 ते 647 पर्यंत त्यांनी उत्तर भारतावर राज्य केले.
• कन्नौज शहर, सध्याचे उत्तर प्रदेश ही त्यांची राजधानी होती.
• चिनी प्रवासी झुआनझांगने राजाला भेट दिली आणि त्याच्या कारकिर्दीबद्दल लिहिले.
• सम्राट समुद्रगुप्ताचा दरबारी कवी हरिसेना होता.

Additional Information

• नर्मदेच्या लढाईत चालुक्य राजवंशातील दक्षिण भारतीय सम्राट पुलकेसिन II याने हर्षवर्धनचा पराभव केला होता.
• हर्ष हे रत्नावली, नागानंद आणि प्रियदर्शिका या तीन संस्कृत नाटकांचे लेखक असल्याचे मानले जाते.
• चिनी प्रवासी ह्युएन त्सांग याने आपल्या कारकिर्दीत भारताला भेट दिली.
• हर्षवर्धनने कन्नौज येथे भद्र विहार नावाचे ज्ञानाचे मोठे केंद्र स्थापन केले.
• बाणभट्टचे हर्षचरित आणि ह्युन त्सांगचे वर्णन हे हर्षाच्या काळातील माहितीचे प्रमुख स्त्रोत होते.

ऐहोळ हे योग्य उत्तर आहे.

Key Points:

• भारतातील कर्नाटक राज्यातील ऐहोळ हे भारतीय वास्तुकलेचा पाळणा म्हणून ओळखले जाते.
• चालुक्यांची ही पहिली राजधानी होती जिथे त्यांनी 6 व्या शतकातील अनेक मंदिरे बांधली.
• नंतर 543 मध्ये पुलकेशी प्रथमने राजधानी बदामीला बदलली.

Additional Informationचालुक्य राजवंश​:

• हा इ. स. 543 ते इ. स. 755 पर्यंत चालला.
• पुलकेशी प्रथम हे चालुक्य वंशाचे संस्थापक होते.
• त्यांनी वातापी किंवा बदामी हे राजधानी असलेले एक छोटेसे राज्य स्थापन केले.
• पश्चिमेकडील चालुक्यांनी सुमारे दोन शतके दख्खनमधील विस्तृत क्षेत्रावर राज्य केले आणि त्यानंतर राष्ट्रकूट शक्तिशाली झाले.
• पश्चिम चालुक्यांच्या घराण्यामध्ये वेंगीचे पूर्व चालुक्य आणि कल्याणीचे चालुक्य यांसारख्या शाखा होत्या.
• कीर्तिवर्मन द्वितीय हे चालुक्यांचे शेवटचे शासक होते.
• राष्ट्रकूट वंशाचे संस्थापक दंतिदुर्ग यांनी त्यांचा पराभव केला.

योग्य उत्तर गौड आहे.

 Key Points

• सम्राट हर्षवर्धन
  • तो हर्ष या नावाने ओळखला जातो, तो इ.स. 590 ते 647 या काळात जगला आणि वर्धन साम्राज्याचा शेवटचा शासक होता, जो इस्लामिक आक्रमणापूर्वी प्राचीन भारतातील शेवटचा महान साम्राज्य होता.
  • त्याने इ.स 606 ते इ.स. 647 पर्यंत राज्य केले. हर्षवर्धनच्या मृत्यूनंतर, तथापि, वर्धन किंवा पुष्यभूती राजवंशाचा अंत झाला आणि त्याचे साम्राज्य विसर्जित झाले.
  • गौड राज्याच्या शशांकने, आधुनिक काळातील बंगालने कूच करून राजा ग्रहवर्मन, राज्यश्रीचा पती याला ठार मारले आणि नंतर तिचे अपहरण केले. राज्यश्री ही हर्षवर्धनची बहीण होती.
  • त्याच्या बहिणीच्या अपहरणाने मोठा वर्धन भावाला म्हणजेच राज्यवर्धनला पूर्वेकडे कूच करण्यास आणि शशांकचा सामना करण्यास भाग पाडले.
  • त्यानंतर शशांकने राज्यवर्धनला भेटीसाठी बोलावले आणि विश्वासघाताने त्याची हत्या केली.
  • आपल्या भावाच्या मृत्यूनंतर, वयाच्या 16 व्या वर्षी, हर्षवर्धन थानेश्वरचा निर्विवाद शासक बनला आणि त्याने आपल्या भावाचा बदला घेण्यासाठी शशांकविरुद्ध युद्ध घोषित केले आणि दिग्विजयची मोहीम सुरू केली, म्हणजे जग जिंकणे (या संदर्भात संपूर्ण भारत जिंकणे).

. Additional Information

• कान्यकुब्ज ब्राह्मण
  • हा एक ब्राह्मण समुदाय आहे जो मध्य भारत आणि पूर्वेकडील काही भागांमध्ये आढळतो, प्रामुख्याने मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेश, आसाम, पश्चिम बंगाल, बिहार, नेपाळ आणि ओरिसा या राज्यांमध्ये. कन्याकुब्ज या शब्दाचा अर्थ कन्नौज प्रदेशातील ब्राह्मण असा होतो.
• जुनागड
  • हे पश्चिम भारतातील गुजरात राज्यातील एक शहर आहे.
  • महाबत मकबरा ही 19व्या शतकातील स्थानिक शासकाची समाधी आहे, जी इंडो-इस्लामिक स्थापत्यशास्त्रातील गुंतागुंतीचे तपशील दर्शवते.
  • सुमारे इ.स. पूर्व 300 स्थापन झालेल्या उपरकोट किल्ल्याच्या तटबंदीवरून शहराचे दृश्य दिसते. किल्ल्याच्या आत दगडी विहिरी आदि काडी वाव आणि नवघन कुवो तसेच बौद्ध लेणी आहेत. पश्चिमेला, दरबार संग्रहालय पूर्वीच्या राजवाड्यात आहे.
• मगध
  • हा एक प्रदेश होता आणि सोळा महाजनपदांपैकी एक, दुसऱ्या शहरीकरणातील 'महान राज्ये' पूर्व गंगेच्या मैदानावर सध्या दक्षिण बिहारमध्ये आहे.
  • मगधवर बृहद्रथ घराणे, प्रद्योता राजवंश, हरियांका राजवंश आणि शैशुनाग राजवंश यांचे राज्य होते.

योग्य उत्तर आहे कन्नौज.

• राजा हर्षवर्धन यांनी ज्ञानाचे एक मोठे केंद्र कन्नौज येथे स्थापन केले ज्याला 'भद्र-विहार' असे म्हटले जात असे. 
• राजा हर्षवर्धन ज्याने इ.स. 606-647 या काळात राज्य केले तो प्रभाकरवर्धन याचा धाकटा मुलगा होता.

• कन्नौज ही हर्षवर्धनच्या राज्याची राजधानी होती जी त्यांनी थानेश्वर येथून हलवली होती.
• राजा हर्षवर्धन हा भारतीय उपखंडातील एक महान राजा होता.

• बाणभट्टच्या हर्षचरितमध्ये हर्षवर्धनच्या कारकिर्दीविषयी विस्तृत माहिती दिली आहे.
• चिनी प्रवासी ह्वेनत्सांग यांनी वर्णन केले की हर्ष आपल्या कारकिर्दीच्या पहिल्या सहा वर्षांत संपूर्ण देश जिंकला परंतु तो ना उत्तर भारतावर पूर्णपणे कब्जा करू शकला ना त्याचे युद्ध आणि विजय त्याच्या कारकिर्दीच्या पहिल्या सहा वर्षांपर्यंत मर्यादित होते.